Ta strona wykorzystuje pliki cookies w celach statystycznych oraz w celu dostosowania serwisu do indywidualnych potrzeb osób odwiedzaj±cych.
Zmiany ustawieñ dotycz±cych plików cookie mo¿na dokonaæ w dowolnej chwili modyfikuj±c ustawienia przegl±darki.
Korzystanie z naszej strony bez zmiany ustawieñ dotycz±cych cookies oznacza, ¿e bêd± one zapisane w pamiêci urz±dzenia.
Zamknij
Dzisiaj jest pi±tek, 20 kwietnia 2018

Kolejowa Toplista
Puls - nie jeste¶ sam!


1_procent


opp



 Przeka¿ Twój 1% dla naszego OPP - Program e-pity online do rozliczania PIT 2012



www.expresspaczka.pl
sebastian@expresspaczka.pl
Napisz do nas Galeria

Zielona Góra Górne Miasto

Kilometra¿ liczony od Dworca Szprotawskiego w Zielonej Górze: 3,2 km
Kilometra¿ liczony od stacji w Szprotawie: 47,5 km
Nazwa niemiecka: Grünberg Oberstadt, Grünberg Süd
Nazwy polskie: Zielona Góra Po³udniowa
Ostatnia nazwa polska stacji: Zielona Góra Po³udniowa
Drugi w kolejno¶ci (licz±c od pocz±tku kolejki) dworzec zielonogórski powsta³ na tzw. Dzikich £±kach(Latwiese), obok wytwórni win Buchholza (pó¼niejsza Lubuska Wytwórnia Win przy ul. Moniuszki). Dzi¶ jest to plac miêdzy ulic± Moniuszki, Jaskó³cz± a Ogrodow±, teren miêdzy starym  miastem a "nowymi" osiedlami mieszkaniowymi (z lat 60-tych, 70-tych XX w.). Obecnie teren stacji stanowi zaplecze i parking marketu Netto.
Stacja (dworzec kolejoWidok na budynek dworca na stacji Zielona Góra Górne Miasto. Stan przed 1945 r.wy) Zielona Góra – Górne Miasto / Po³udniowa (Grûnberg Oberstadt, Grûnberg Sûd) jako jedyna posiada³a „bardzo wa¿ne urz±dzenie” – wagê torow± (Lisowski, 2002). Oprócz niej znajdowa³a siê tu rampa boczna i czo³owa. Rampa boczna przylega³a do magazynu, który posiada³ z drugiej strony rampê do wy³adunku towarów z ulicy (a zatem towaru przywiezionego wozem lub samochodem). Podjazd prowadzi³ specjalnie wybrukowanym odcinkiem ulicy[1]. Sam budynek dworcowy Lisowski opisuje tak: posiada³ charakterystyczn± rampê ³adunkow±, potê¿ne wrota magazynowe (..). Du¿e ³ukowate okna na parterze przywo³uj± wra¿enie (...) sali dworca z kas± i poczekalni± dla podró¿nych. Poza tym w budynku by³y pomieszczenia biurowe obs³ugi stacji.

          Od strony ul. Jaskó³czej by³y co najmniej dwie krawêdzie peronowe (by³y to prawdopodobnie tzw. perony jednokrawêdziowe, do tego bardzo niskie, prawie w ogóle nieakcentowane). Na terenie samej stacji by³o ok. 6 - 8 (sze¶ciu - o¶miu) nitek torów, wszystkie prawdopodobnie przelotowe (tzn. bez ¶lepych torów bocznych). Z obrêbu stacji odchodzi³y te¿ dwie bocznice – widoczna do dzisiaj bocznica do by³ej wytwórni win, oraz bocznica do nieistniej±cych ju¿ zak³adów (w okresie PRL hurtowni obuwia), której przebieg mo¿na odczytaæ ju¿ tylko po uk³adzie zachowanych ogrodzeñ na zapleczu dworca oraz tor przy rampie czo³owej, schodz±cy siê z torem g³ównym przed przejazdem przez ulicê Ogrodow± (betonowe czo³o przy gara¿ach). W bezpo¶rednim s±siedztwie stacji zaczyna³y siê jeszcze dwie dodatkowe bocznice (na wysoko¶ci ul. Kuku³czej [ze s³ynn± obrotnic± i traktorem, wci±gaj±cym - w latach powojennych - wagony do zak³adów budowlanych / po obrotnicy zosta³o tylko betonowe czo³o oporowe] oraz na wysoko¶ci dzisiejszych wie¿owców przy ul. 1 Maja), po których nie ma ¿adnych ¶ladów co najmniej od po³owy lat 70-tych.

 By³a to g³ówna stacja Kleinbahn Grûnberg - Sprottau, na której od po³. lat 30-tych (a wiêc w okresie drugiego - i ostatecznego -  kryzysu ekonomicznego spó³ki kolejowej) poci±gi pasa¿erskie zaczyna³y i koñczy³y bieg a któr± zbudowano w 1911 roku jako miejsce, w którym ze¶rodkowano wszystkie, najwa¿niejsze urz±dzenia techniczne do obs³ugi ca³ej kolei  (stacja macierzysta  - bazowa kolei szprotawskiej).  Dewastacjê uk³adu terenowo - architektonicznego stacji rozpoczêto jeszcze na prze³omie lat 60-tych i 70-tych, obudowuj±c torowiska i dworzec gara¿ami (I faza, gara¿e narazie poza torowiskami). Jeszcze na bocznych torach sta³y stare drewniane wagony mieszkalne, gdy zaczêto równie¿ wycinaæ odcinki torów i budowaæ nowe gara¿owiska (II faza, lata 80-te). Niemniej a¿ do 2002 r. stacja by³a czynna (po g³ównym torze je¼dzi³y sk³ady towarowe do wytwórni win, Polskiej We³ny, Zefamu, browaru, Dometu i spó³dzielni drzewnej na Jêdrzychowie, na bocznych - czêsto wyczekiwa³y zestawy towarowe), zachowane by³y praktycznie wszystkie rozjazdy stacyjne (nitki torów) oraz budynek w³asnych warsztatów remontowych kolei szprotawskiej z muru ceglanego i szachulcowej konstrukcji z belek drewnianych (warsztaty obs³ugiwa³y ca³± kolej).   By³ on zwany potocznie „parowozowni±” a okoliczni mieszkañcy opowiadali, i¿ pamiêtaj± pozosta³o¶ci Budynek warsztatów kolejowych (lub parowozowni) na stacji Zielona Góra Górne Miasto. Stan przed zburzeniem (1994 r.)obrotnicy (nie ma pewno¶ci czy by³a akurat tutaj równie¿ w³a¶nie i parowozownia, wiadomo natomiast, iz druga by³a na przeciwstawnym koñcu kolei, w Szprotawie). Budynek ten zapewne liczni mieszkañcy miasta pamiêtaj± jako piekarniê Mariañskiego, funkcjonuj±c± do czasu jej zburzenia i budowy marketu Netto. Obok sta³a oryginalnie zachowana pompa do parowozów, uwieczniona zarówno na zdjêciach sprzed 1945 r. jak i wspó³czesnych. Jak podaje Andrzej na stronie www.kolej.one.pl widoczna na zdjêciach wie¿a z prawej strony warsztatów (stanowi±ca integraln± czê¶æ ca³ego budynku) by³a jednocze¶nie wie¿± wodn±. Obiekty te zburzono w styczniu 2003 r. i obecnie, po omówionej wy¿ej zabudowie terenu gara¿ami i marketem „Netto”, po ca³ytm zabytkowym uk³adzie stacji, pozosta³ tylko charakterystyczny budynek dworca z czytelnymi wszystkimi detalami, same tory nie dochodz± ju¿ nawet do niego, koñcz±c siê w po³owie placu dawnego dworca, kilkadziesi±t metrów za przejazdem przez skrzy¿owanie ulic 1 Maja, Wi¶niowej, Moniuszki i Jaskó³czej. W g³ównym budynku podworcowym s± mieszkania a sam dom stanowi w³asno¶æ PKP.  Miêdzy charakterystycznymi, ³ukowatymi oknami, jeden z mieszkañców, pan K. Falenta,  ostatnio zawiesi³ stary, dworcowy zegar. Jak sam twierdzi, "na pami±tkê". Pami±tka, co ciekawe i wa¿ne, dzia³a, odmierzaj±c, miejmy nadziejê, lepsze czasy dla zabytkowej kolejki. PTKraj. przymierza³ siê do uzyskania od w³a¶ciciela budynku wolnego, pustego pomieszczenia na parterze (byæ mo¿e dawna poczekalnia) i zrobienia w nim izby pamiêci oraz ¶wietlicy dla mi³o¶ników kolejki szprotawskiej. Póki co, uda³o siê (od 01 kwietnia 2009 r.) uzyskaæ pomieszczenia, przylegaj±cego od pó³nocy do g³ównego budynku, dawnego magazynu dworcowego. Cz³onkowie dzia³aj±cego przy Towarzystwie Klubu Mi³o¶ników tworz± ju¿ w tym miejscu placówkê muzealn± (o charakterze klubowym i badawczym).

Ze stacj± zwi±zana jest opowie¶æ o walce polskich kolejarzy z radzieckim wojskiem. Mia³o to byæ po II wojnie ¶wiatowej. Rosjanie chcieli pu¶ciæ kolejk± szprotawsk± poci±g z czo³gami, ale kolejarze polscy nie chcieli siê na to zgodziæ. Uwa¿ali i¿ tory nie wytrzymaj± tak ciê¿kiego poci±gu. Wywi±za³a siê walka, po której Rosjanie mieli zrezygnowaæ ze swojego pomys³u. Wed³ug innej opowie¶ci poci±g jednak pojecha³ i wywróci³ siê na bagnach za Ochl± a czo³gi potonê³y. W±tek wojska i kolei szprotawskiej jest bogaty równie¿ w odniesieniu do okresu I wojny ¶wiatowej, kiedy to kolejka mia³a s³u¿yæ wojsku, stanowi±c wa¿n± arteriê wojenn±.
Z ta tematyk± zwi±zana jest jeszcze jedna tajemnicza historia. Od strony ulicy Ogrodowej stoi  jeszcze jeden ma³y budyneczek. Jest on tak samo stary, co ca³a stacja, a co mo¿na poznaæ po drewnianym poszyciu dachu i sposobie jego konstrukcji. Ten ma³y budynek jest zas³oniêty obecnie ze wszystkich stron przez gara¿e i chyba dlatego wszystkie znane opisy dworca pomijaj± ten domek. Tak jakby go w ogóle nie by³o !
Dlaczego ¿aden z historyków nie zauwa¿a i nie opisuje tego domku ? Czy historycy wiedz± o czym¶ wyj±tkowym i robi± to specjalnie ? Co w nim w takim razie mog³o byæ ?! A mo¿e s³usznie o nim nie pisz±, mo¿e nie mia³ on nic wspólnego ze star± stacj± ?
Mimo bardzo trudnego doj¶cia do tego budyneczku, jak siê ju¿ jednak do niego dotrze, widaæ od razu, i¿ nale¿a³ on na pewno do dawnej stacji. Jego po³o¿enie mo¿e wskazywaæ, i¿ by³y tam dworcowe ubikacje. Jest on jednak trochê za du¿y na same ubikacje, poza tym widaæ na nim ¶lady, które wskazuj±, i¿ móg³ to byæ te¿ ma³y magazyn. Po co drugi magazyn na niedu¿ej stacji (pierwszy, wielki magazyn z dwoma rampami, bocznic± i podjazdem dla wozów przylega do g³ównego dworca). Istnieje hipoteza, i¿ móg³ on rzeczywi¶cie powstaæ kilka lat po budowie dworca, w okresie I wojny ¶wiatowej. Czy by³ to zatem magazyn wojskowy ? Czy mo¿na w nim znale¼æ co¶, co jest ukryte i odpowie na to pytanie ?  
W ostatnim okresie uda³o siê skompletowaæ kilka starych zdjêæ i pocztówek ilustruj±cych same Dzikie £±ki oraz stacjê Oberstadt - Górne Miasto, zarówno w okresie przedwojennym, jak i powojennym. Mo¿na je ogl±daæ na stronie www.kolejka.ptkraj.pl, autorzy strony równocze¶nie apeluj± do wszystkich osób posiadaj±cych jakiekolwiek zdjêcia z tego rejonu miasta o ich pokazanie i udostêpnienie do prezentacji na stronie kolei szprotawskiej. Bêdzie to cenna, rozprowadzana bezp³atnie, informacja dla osób pasjonuj±cych siê histori± miasta i regionu oraz dla m³odzie¿y zainteresowanej tradycjami swojej ma³ej ojczyzny.
[M. Bonis³awski, XII 2006, IV 2009]

 

[1] Na podstawie ówczesnej ikonografii i wspó³czesnego ogl±du


Serwis powsta³ i funkcjonuje dziêki ¶rodkom finansowym Gminy wiejskiej Zielona Góra