Stypułów
STYPUŁÓW - HISTORIA WSI, ZABYTKI
Pierwsze wzmianki o wsi Stypułów pojawiły się na w 1295 r. (Stiplow). Prawdopodobnie w końcu XIV w. rozległa wieś ulicówka uległa podziałowi na dwie części - dolną, środkową, później górną (niem. Nieder-, Mittel-, Ober Herwigsdorf), które miały różnych właścicieli. Jednym z nich był, wzmiankowany w 1338 r., Kunad ze Stypułowa.
Stypułów Dolny
Prawdopodobnie pierwszym właścicielem Stypułowa Dolnego był Melchior von Knobelsdorff, właściciel pobliskiego Jelenina. Miejscową linię rodu zapoczątkował jego wnuk Hans von Knobelsdorff (jego nagrobek znajduje się w miejscowym kościele), którego potomkowie władali majątkiem do połowy XIX w. Najwybitniejszym przedstawicielem linii był Johann Tobias, który w 1679 r. podniesiony został do godności barona. Oprócz Stypułowa miał w swoim posiadaniu 17 wsi. Niestety, nie można dzisiaj nic powiedzieć o pierwszej siedzibie rodowej, której obecność w Stypułowie wzmiankowana jest w końcu XVIII wieku. Zachowany do dnia dzisiejszego dwór wybudowany został z inicjatywy Eresta von Knobelsdorffa ok. 1800 r. Projekt klasycystycznej rezydencji wykonał prawdopodobnie znany w Głogowie i Żaganiu architekt Chrystian W. Schultze. W pobliżu rezydencji założono ozdobny ogród i niewielki park. W 1845 r. właścicielem posiadłości był Ernest von Knobelsdorff, majątek obejmował 4 folwarki (w tym folwark Neudorf - Nowa Wieś), 5 wiatraków, gorzelnie, browar, olejarnię. We wsi znajdowało się 150 domów i szkoła ewangelicka - 911 mieszkańców (64 katolików). Po roku 1848 r. posiadłość ziemska została sprzedana. W latach 1876 - 1912 jako właściciel Stypułowa Dolnego wymieniany jest Hermann Doherr. Prowadził on na terenie majątku szereg inwestycji, m.in. w pobliżu dworu wybudowano szereg zabudowań gospodarczych, które zniekształciły jego klasycystyczne założenie. Dla mieszkańców wsi ufundował szkołę. W latach 1889 - 90 przez Stypułów Dolny przeprowadzono linię kolejową relacji Kożuchów - Żagań. W 1937 r. folwark i dwór odziedziczył współwłaściciel nowosolskiej fabryki nici Aleksander Doherr - Gruschwitz. Po II wojnie światowej w majątku funkcjonowało gospodarstwo rolne (PGR), które użytkowało dwór do celów administracyjno - oświatowo - mieszkalnych. W latach 70 - tych ubiegłego stulecia przeprowadzono remont obiektu, który niestety zniekształcił pierwotny wygląd dworu. Obecnie część dworu wykorzystywana jest do celów mieszkalnych.
Stypułów Środkowy
Miejscowy gotycki kościół p.w. św. Jadwigi wybudowany został z kamienia i rudy darniowej w połowie XIV stulecia (pierwsza wzmianka w 1379 r.). W 1506 r. kościół został uposażony przez trzech właścicieli wsi - Johanna von Unruha, Albrechta von Schlichtinga i Melchiora von Knobelsdorffa. W 2 połowie XVI wieku świątynię rozbudowano, w XVII i XVIII w . kościół otrzymał nowe wyposażenie. Nową wieżę wzniesiono po pożarze w 1918 r.Pierwszym wymienianym właścicielem części Stypułowa, określanej później jako środkowa, był Hans von Unruh (1339 r.). W rękach tego rodu Stypułów pozostawał do 2 połowy XVII wieku. W 1440 r. po raz pierwszy wzmiankowano miejscowy folwark. Najwybitniejszym przedstawicielem stypułowskiej linii rodu był Albrecht von Unruh (zm. około 1601 r.), któremu przypisuje się budowę murowanej rezydencji. Otoczony fosą i wałami ziemnymi dwór obronny powstał prawdopodobnie w połowie XVI wieku. Na początku XVII wieku majątek, przejściowo znalazł się we wspólnym władaniu rodziny von Unruh i Hansa von Waldow. W 1681 r. własność Unruhów przeszła we władanie Johanna von Műllenau. Dwa lata później nowi właściciele dokonali przebudowy dworu nadając mu cech barokowych. Zmieniono wystrój wnętrz i klatkę schodową. Fakt ten upamiętniono tablicą z kartuszem herbowym. W 1743 r. Stypułów Środkowy przeszedł na własność barona Konrada von Goltz, który 3 lata później sprzedał majątek rodzinie Hansowi Ernestowi von Kalckreuth. Prawie stuletnie rządy możnego rodu Kalckreuthów zakończyły się w 1844 r., kiedy folwark wraz z dworem kupił Martin, majster budowlany z Bytomia Odrzańskiego. Dokonał on gruntowej przebudowy fasady dworu. Podczas prac budowlanych zatarto obronny charakter budowli, zniwelowano wały, zasypano fosę. W pobliżu urządzono park krajobrazowy. Krótko po zakończeniu remontu dworu, folwark sprzedany został Frankemu. W połowie XIX stulecia we wsi znajdował się pałac, folwark, szkoła ewangelicka, młyn wodny, 2 wiatraki, gorzelnia - 366 mieszkańców (12 katolików).Ostatnimi właścicielami majątku była rodzina Andree, która przejęła Stypułów Środkowy ok. 1864 r. Dokonano wtedy zmiany wystroju wnętrz siedziby, wymieniono stropy, boazerie, postawiono nowe kominki. W otoczeniu dworu założono ogród. Prowadzono również inwestycje na terenie folwarku. Po 1945 r. w jego zabudowaniach zorganizowano PGR. W pomieszczeniach dworu mieściły się biura gospodarstwa i mieszkania. W 1970 r. przeprowadzono remont elewacji. Od czasu likwidacji PGR (lata 90. XX wieku) obiekt pozostaje opuszczony.Po drugiej wojnie światowej zanikła nazwa Stypułowa Średniego, obecnie funkcjonują dwie nazwy Stypułowa Dolnego i Górnego.
Stypułów Górny
Określenie czasu wyodrębnienia się tej części wsi jest bardzo trudne. W źródłach nie wymienia się majątku ziemskiego. W 1783 r. w tej części wsi znajdować się miały 4 domy i 35 mieszkańców, w 1845 r. - 5 domów, wiatrak i 43 mieszkańców - domena królewska miasta Nowej Soli (dominium Rent Neusalz - Sagan). Prawdopodobnie w XIX w. zabudowa połączyła się z przysiółkiem (folwarkiem) Neudorf - po 1945 r. nazwa Przyborze potem Nowa Wieś. Ogółem cały Stypułów liczy obecnie 942 mieszkańców. We wsi funkcjonuje Szkoła Podstawowa, Koło Gospodyń Wiejskich, filia biblioteki publicznej, zespół śpiewaczy ,,Stypułowianie``, świetlica socjoterapeutyczna, LZS Concordia Stypułów.
Kościół w Stypułowie.
Gotycki kościół wybudowany został z kamienia i rudy darniowej w połowie XIV stulecia. W 2 połowie XVI wieku świątynię rozbudowano, w XVII i XVIII w . kościół otrzymał nowe wyposażenie. Nową wieżę wzniesiono po pożarze w 1918 r.
żródło: strona gminy kożuchów www.kozuchow.pl
Serwis powstał i funkcjonuje dzięki środkom finansowym Gminy wiejskiej Zielona Góra
